سلام پشاپیش فرارسیدن سال جدید ورسیدن بهار را به همه دانشجویان عزیز و به
خصوص دانشجویان باحال زیست تبریک می گوییم.
و امیدواریم سال 1383سال خوبی برای همه شما عزیزان باشد .
....................................................................................................... ........................................................................................................ در حال حاضر توماتین(tomatin) به عنوان شیرین ترین ماده دنیا در جهان شناختهشده است. این ماده که یک نوع پرتئین است در واقع از یک سلول پرتئین طبیعی متشکل
ازانواع اسید های آمینه تشکیل شده که با روشهای فیزیکی و به طور خالص از دانه
های گیاهی درآفریقا به دست می آید. نام این گیاه کاتمف(
katemfe) ویادر زبان محلیمیوه قرمز معجزه سازنام دارد که به طور کلی قابلیت کشت در مناطق گرم را داراست.
این گیاه اولین بارتوسط شخصی به نام دانیل در سال 1855 کشف شد.قدرت شیرینی
توماتین به حدود2000تا2500برابر محلول8تا10درصد ساکاروزمی رسد که خود
می تواند تحول بزرگی در صنایع شیرینی ایجاد کند.
چراکه بااستفاده از این ماده به خاطر اثر شیرین کنندگی بالایی که دارد، مصرف قندهای
مختلف دیگر به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. توماتین حدود4 کیلوکالری در گرم
انرژی تولید می کند که به خاطر حضورش در صنایع غذایی به عنوان یک شیرین کننده
جنبه های پرتئینی و کالری زایی آن در نظر گرفته نمی شود امروزه کاربرد های تجاری
توماتین به عنوان یک مزه اصلاح شده باعث ایجاد طعم و مزه خاصی در مواد غذایی
گردیده وشرایط دلپذیری را با توجه به ذائقه بشر پدید آورده است و با توجه به افزایش
چشمگیری که از نظر کاربرد درصنایع غذایی ازخود نشان داده است درواقع با پیشرفت
فرآیندهای مختلف صنایع غذایی نقش مهمی را به عنوان شیرین کننده بر عهده دارد.
است. بدلیل اهمیت این ماده غذایی،تحقیقات فراوانی دراین حوزه انجام شده است.
وهمواره شاهد پیشرفتهای روز افزونی در این زمینه هستیم. این تحقیقات دامنه گسترده
ای را از مواد تشکیل دهنده نان تا فرآیند تولید آن در بر می گیرد.
یکی از مراحل مهم در کیفیت نان مرحله پوک کردن خمیراست. این مرحله در غالب
کشورهای جهان توسط ساکارومایسیس سرویزیه که به خمیر مایع معروف است انجام
میشود. خمیر مایع محصول بیوتکنولوژیک است. وعلی رغم پایین بودن سودآوری واحد
حجم این محصول،بدلیل اهمیتی که در پخت نان داردمورد توجه خاص محققان است.
اهمیت این محصول تا بدان جاست که بسیاری از کشورها برای دستیابی به دانش فنی
تولید آن را گامی در راه فراراز وابستگی اقتصادی، بویژه در حوزه مواد غذایی که حوزه
ای بسیار استرتژیک است،میدانند. دستیابی به دانش فنی تولید این محصول بیو تکنولوژیکی
شاید برای کشورما اهمیت به مراتب بیشتری داشته باشد.چرا که مصرف آن در سطح کشور
بالا است.وازطرف دیگر به دلائل مختلف نظیر عدم تولید صحیح ویا استفاده از مواد
نا مناسبی چون جوش شیرین، ضایعات نان رقم بزرگی را تشکیل میدهد. وباعث زیان
اقتصادی زیادی می شود.
دانش بیوتکنولوژی در موارد متعددی می تواند به بهبود کیفیت نان کمک کندکه موارد زیر
از آن جمله اند:
1- مخمر نانوایی در مرحله تولید و در زمان مصرف در فرایند پخت نان، شرایط کاملا
متفاوتی را باید تحمل کند و این امر باعث افت فعالیت مخمر در مرحله پخت میشود.
تلاش برای درک این تفاوتها وتولید مخمری که این تفاوت محیطی را به بهترین وجه
تحمل کرده وسریعا تغییر مسیرمتا بولیکی بدهد،یکی از موارد تحقیقاتی مهمی است که
باید مورد توجه خاص قرار گیرد.
2- تولید سویه ای از این مخمر که بومی بوده ووابستگی شرکت های تولید خمیر مایع
به شرکتهای خارجی را کاهش دهد.وهمچنین اصلاح سویه های بومی در راستای افزایش
اکتیویته و قابلبت کارآیی در انواع
نانهای سنتی و فانتزی، دیگر حوزه تحقیقاتی با اهمیتیاست که میتواند توجه بیوتکنو لوژیستها را به خود جلب کند.
3- اصلاح فرآیند تولید برای بهینه سازی تولید محصول،بالا بردن کیفیت آن وافزایش
سوددهی این محصول نیز باید مورد توجه قرار گیرد.این گروه از فعالیت ها علاوه بر
مشارکت بیوتنو ژیستها به همکاری گسترده مهندسان شیمی، مکانیک، برقو غیره نیاز دارد.
دکتر سید علی مرتضوی
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد